HASTALIKLAR

Balik hastaliklarinin teshisi özel bir bilgi ister. Hastalik çiktiginda konu üzerinde tecrübeli bir veteriner çagirilmasi en dogru davranis olur. Üreticiler bakimindan hastaliklarin çikmasini önleyici koruyucu tedbirlerin önceden ele alinmasi ve düsünülmesi temel saglik prensibi olmalidir. Hastaliklardan korunmak için iyi, düzenli ve dengeli bir besleme, baliklari normalden fazla sik bulundurmama, su olanaklarinin devamli sekilde yeterli olmasinin saglanmasi, diger isletmelerden balik satin alindiginda karantina da tutularak hastalik getirmelerinin engellenmesi gibi bir çok konuda tedbirli olmak gerekir.

Hastaliklarin teshisi :

Baliklarda istahin azalmasi, normal olmayan hareketler izlenmesi, ölümler görülmesi, üzeri yarali veya kanayan baliklarin saptanmasi, kör baliklarin artmaya baslamasi, gözlerde patlak durumlarin izlenmesi, baliklarin asiri sekilde su çikis ve gelis yerlerinde toplanmalari gibi çesitli sekillerde ortaya çikar. Genel olarak baliklarin asiri sekilde havuzdan kaçmaya çalismalari havuz suyunda bir aksakligin belirtisi olabilir. Havuz suyu kontrol edilir ve dip kisimlarda yem vs. artik birikimi olup olmadigi varsa temizlenmesine çalisilir. Baliklarin vücutlarinda kizarti veya kan lekeleri var ise her hangi bir parazit olasiligi vardir. Baliklarda ani ölümler baslayinca ilk akla gelecek konu yemlerin kalitesi olmalidir. Bu durumda hemen yem azaltilmali veya mümkünse degistirilmelidir. Bu ilk koruyucu ve önleyici tedbirlerde ihmalci olmamak gerekir.

Alabaliklarda görülen bazi önemli hastaliklar asagida özetlenmistir:

Frunkulosis:  Baliklarin dis kisimlarinda yaralar vardir Bazi yaralar çukurlar seklindedir. Solungaçlarda da iltihaplanmalar mevcuttur. Yavru baliklarda dalak büyümüstür ve kirmizi görünüstedir. Böbrekler yumusak yapidadir. Yavru baliklar gölge yerlerde toplanma egilimi göstermektedirler. Tedavi için 100 kg alabalik için günlük olarak verilen yeme 15 kg. sulfamerazin katilir ve hastalik geçinceye kadar bu tedaviye devam edilmesi önerilmektedir

Solungaç Hastaligi: Solungaçlar sismis ve üzerleri mukoza ile kaplanmistir ileri dönemde hastalikli yerler kanar ve agiz etrafi yaralar ile kaplanir Baliklarin hareketi azalmistir, yem almak istemezler Solungaçlar soluklasmistir. Daha çok küçük yavru baliklarda görülen ve tahripkâr olabilen bir hastaliktir. Tedavi için, 1/200’lük bakir sülfat eriyiginde 2 dakikalik daldirma banyosu, 1/15000 oranindaki malahit yesilinde 2 saniyelik daldirma banyosu ve 100 kg. balik için günlük yeme 2 gr. sülfamerazin katilarak baliklarin bir hafta süreyle yemlenmesi önerilmektedir

Vibriosis: Vücut üzerinde iç kismi irin ile dolu siskinlikler belirir Yüzgeç baglantilarinda kan birikimleri görülür. Anüs çikintili bir durum alir ve gözlerde patlak durumundaki siskinlikler görülebilir. Vücudun genel renginde bir kararma izlenir. Iç organlarda ise dalagin sistigi, böbregin erimeye basladigi ve sindirim organlarinin sarimsi bir mukoza ile kaplandigi görülür. Balik yemlerine binde 3 terramisin veya %02 furazolidone katilarak bir haftalik yemleme önerilmektedir.

Kostiasis: Bir parazit hastaligidir. Vücut ve yüzgeçlerde pas renginde lekeler görülmesi ile anlasilir. Malahit yesili banyosu veya formaldehit banyosu (l/500’lük) önerilir.

Ichthyaphthiriasis hastaligi: Baliklarda parlaklik artmistir. Vücut üzerinde beyaz küçük  kesecikler görülür. Solungaçlarda da yiginti seklinde beyazliklar belirir. 1/4000 oranindaki formaldehit eriyiginde 1-2 saatlik banyo önerilmektedir. Devamli temizlik, ölü baliklarin hemen atilmasi, havuz degistirilerek baliklarin bol su akintili diger bir havuza alinmasi tedaviyi hizlastinci etkilerde bulunabilir.

Oktomitus: Sindirim organlarinda görülen bir hastaliktir. Baliklar asiri zayiflar ve çogunlukla ishal görülür. Bazi vücut bölgelerinde deri üzerinin siyahlastigi izlenir. Kesin teshis mikroskop kontrolü ile yapilir. Yemlere %02 oraninda fumagill’in veya %02 Carborsane karistirilmasi bildirilmektedir.

Dönme hastaligi (Whirling):Özellikle küçük yavrularda görülür. Hasta baliklar kendi kendilerine olduklari yerde dönerler. Bu baliklar veya hastalik görülen havuzda yavru sayisi az ise baliklarin tümünün imha edilmesi bile düsünülmelidir.

Viral septisemi: Bir yasini asmis baliklarda görülen bu hastaligin kesin tedavisi bilinmemektedir. Hasta baliklarda vücudun siyahlastigi ve gözlerin disari firladigi görülür. Daha sonra balik su da daireler çizerek yüzer ve zayifladigi izlenir.

Troid tümörleri: Baliklarda troid bezlerinin sismesinin izlenmesi ile.teshis edilir. Yemlere iyotlu tuz katilmasi yolu ile iyot eksikliginden ileri gelen bu hastalik önlenebilir.

Digerleri: Balik hastaliklari çok genis konulari kapsamaktadir, özellikle yemlerin kalitesinin düsük olmasi bir çok hastaliklara neden olabilmektedir. Bu nedenle kaliteli yem kullanmak ve temiz bir yetistirme ortami saglikli bir üretim için temel sartlardir. Rasyonlarda protein oraninin düsük olmasi çesitli solungaç hastaliklari ve sindirim bozukluklarina neden olabilir. Bozuk yemler ile hazirlanmis rasyonlar karacigerlerde beklenmeyen arazlara neden olabilmektedir. Beslenme yetersizlikleri anemi ve zayiflama hastaliklarinin baslica amili olabilir. Mineral ve vitamin eksikliklerinin yapacagi bir çok arazlar çogu kez bilinmeyen hastaliklar görünümünü yaratabilir. Çünkü her türlü vitamin noksanliginin kendine göre vücutta meydana getirdigi zararlar mevcuttur. Asiri yagli yemler ile beslenme karacigerlerde yaglanmaya neden olabilir ve kisirlik meydana getirebilir. Küflü yemler visceral granuloma adi verilen ve böbregin sismesi ve açik gri renkli modüllerin böbrekte olusmasina neden olan hastalik amili olabilmektedir. Uzun süren açlik zayiflama ve neticede ölüme varan sonuçlara götürebilir. Suya karisacak deterjanlar ve diger artik maddelerinde saglik ve hastaliklar üzerinde çok önemli etkileri vardir. Hastaliklarin önlenmesinde kullanilan formol, metilen mavisi, malahit yesili gibi maddelerinde normal dozlardan fazla kullanilmasi ve suya karismasi da çok tehlikeli ve toplu ölümlere neden olabilecegi unutulmamalidir. Kireç, çimento ve boya artiklari, oksijen yetersizligi, suyun sertliginde ani artis veya eksilisler, pH durumundaki kritik degismeler gibi bir çok konularda hastalik ve ölüm nedeni olabilir. Sonuç olarak çevre kosullarinin en iyi düzeyde tutulmasi, yemlemenin çok iyi planlanmasi ve balik sikliginin iyi düzenlenerek gerekli oksijeni devamli saglayacak temiz suyun kesintisiz havuzlara verilebilmesi, hastaliklari tedavi etme yerine gerekli korunmalarin düzenlenmesi ile basarili bir yetistiriciligin mümkün kilinabilecegi hiç bir zaman unutulmamalidir.