I- KÖK:

Kuvvetli bir kök yapisina sahiptir. Hem yüzeyde saçak kökleri, hem derinde 3m’ye kadar inen kazik kökleri vardir. Kökler, hastalik, zararlilar ve zor sartlara karsi mukavemetlidir. Kirmizi renkte ve yumusak etli yapidaki bu kökler boya sanayiinde de kullanilir. Çok bol kök sürgünü verir.
II- GÖVDE VE DALLAR: Gövdesi dikenli ve saglam yapidadir. 3 yasina kadar ancak 1cm çap olusturabilir. Bir Kusburnu gövdesinin bilek kalinligina ulasabilmesi için onlarca yil geçmesi gerekir. Bunun için bitkinin dis görünüsü agaç tipi degil, ocak seklindedir. Gövdeyle bütünlük gösteren dallari esnek ve genellikle dikenlidir. Rosa Rugosa türünün dallarindaki dikenler zararsizdir. Bu da hasadi kolaylastirir.
Ocak çapi türlerine göre 1,5m (Rosa Rugosa) ile 3m (Rosa Canina) arasinda degisir.

Ilki mayis basinda, sonuncusu eylül sonunda olmak üzere 4 periyod açarlar. Kaliks (Çanak Yapraklar) uca dogru sivrilerek çok parçali durum almistir. Petaller beyaz yada pembedir. Stomalar çok sayida (25 kadar) ve tüylüdür. Bol çiçek tozu üretirler.
Rosa Canina türünde Haziran ayinda açan çiçekler 20 gün sonra meyveye döner. Rosa rugosa da ise mayis basinda açmaya baslayan çiçekler 40 günlük aralarla periyodlar halinde Ekime kadar sürdürürler. Bunun için kusburnu ocaklari yaz boyunca birçok gülden bile güzel görünürler. Bu da peyzaj çalismalarinda Rosa Rugosa türünün kullanilmasini saglar.
III- YAPRAKLAR : Yapraklar elips seklinde, disli, 3 ve 5 yaprakçikli yapraklar seklindedir. Martta açan, kisin dökülen yapraklar sik ve arkalari dikenlidir. Mat-yesil renklidir. Fazla hassas olmamakla beraber ülkemizde, hastaliklardan; küllenme, zararlilardan ise; kirmizi örümcek kusburnu yapraklarinda görülebilir. Mücadelesi kolaydir.
IV- ÇIÇEKLER :  5 Tac yaprakli çok hos koku ve görünüme sahiptir. çift evciklidir. 3-4cm çapinda müstakil bulunan çiçekleri beyaz ya da uçuk pembe renktedir. Rosa rugosa türünde ise 6-7cm çapinda grup halinde bulunan çiçekler çingene pembesi renktedir.

V- MEYVELER : Kusburnu meyvesi parlak kirmizi renkte, yumurtamsi veya yuvarlak sekildedir. Içi tüylü kilçikli, 3-5gr. agirliginda, 1-2cm uzunlugunda olan Rosa Canina meyvelerinin yaninda, Rosa Rugosa meyveleri sadece et ve çekirdekten olusan tüysüz yapisi, 6-8gr agirligi, 3cm’e varan çapiyla farklilik gösterir. Rosa Rugosa türü Kusburnu meyveleri protein, seker ve C Vitamini bakimindan da üstünlük gösterir.

Rosa Canina’da ocagin her tarafina daginik vaziyette bulunan meyvelerin hasadi zorken, Rosa Rugosa’da meyveler son yillik sürgünün uçlarinda salkim seklinde oldugundan hasadi kolaydir. Etli meyveleri koyu kivamdadir. Tatli mayhos tadi vardir.

Meyve içlerinde türlerine göre farklilik gösteren 10-60 adet çekirdek vardir. Rosa  Canina’nin meyve olusumu Eylül ayi iken, Rosa Rugosada; Temmuz basi, Agustos ortasi, Eylül sonu ve Kasim ortasi olmak üzere 4 defa meyve hasadi yapilir.

Meyveler: %11,39 oraninda seker, %9,82 protein (Nurhan Akyüz ve Ark.), 589mg/100gr C Vitamini (Rathore 1984) içerir.  Potasyum, Sodyum,  Kalsiyum, Magnezyum, Fosfor gibi vücuda gerekli elementler de içerir.

Kimyasal bilesimi ise:%1,7-3.0 sabit yag, %11 pektin asidi,%2.0-2.7 taneli maddeler, %2.4-4.0 kül, %10.0-13.7 invent sekeri, %0.6-2.4 sakkaroz,%11.6-15.6 toplam seker,%3 elma ve limon asidi,%0.038 oraninda portakal sarisi renginde uçucu yag tasir. %22.8-38.0 arasinda degisen oranlarda su ihtiva etmektedir. Ayrica eser miktarda Vanilin bulunur.

Kusburnu meyvesi vitaminler bakimindan da çok zengindir.

100gr meyvede:2,55-6,18mg Vitamin A,1700mg Vitamin C, Vitamin B1 ,Vitamin B2 ve flavonitler içerir.C Vitamini kadar önemli olan ancak üzerinde durulmayan P Vitamini özelligi gösteren Plavonitler 1100mg/100gr oraninda bulunurlar (Yamankaradeniz 1983) 

Kusburnu en çok C Vitamininin diger hiçbir meyvede olmadigi kadar yüksek oranda olmasiyla dikkat çekmistir.

Meyvesi lezzetli, tatli ve mayhostur. Tatliligini veren sekerler; bilhassa glikoz, eksiligini veren sitrik ve malik asit, kokusunu veren asetik asit, rengini veren karotenlerdir. Ayrica Provitamin A kaynagi olan Karotenler de renk maddesi olarak 3,8mg/100gr gibi fazla oranda bulunur. Bu da gidaboyar madde olarak gida endüstrisinde kullanilmasini saglar.

Kusburnu meyvesinin tibbi ve beslenme degeri konusundaki bilgiler oldukça eskidir. Hipokrat zamaninda iltihaplara karsi Ortaçagda ve daha sonraki dönemlerde kan tükürmelere, diseti kanamalarina, böbrek meme safra taslarina, tenyaya, yilancik hastaligina karsi kullanilmistir.
(Baytop 1984)

Ayrica seker hastaliklarina, yan agrilarina ve ishale karsi kullanimi çok yaygindir.

Ülkemizde de basur-hemoroid’e, rasitizme ve romatizmaya karsi sifa bulundugundan dolayi kullanimi yaygindir. Etkin bir kan temizleyici,barsak yumusatici, kurt düsürücü özellige sahip olan Kusburnu, C Vitamini zenginliginden ötürü vücudun gelismesini düzenler.
(Yagmur ve ark. 1991)

C Vitamini, vücutta bag dokusunun saglam ve siki olmasini saglayarak soguk alginligi, nezle, grip ve diger atesli hastaliklara karsi direncini artirir.

A ve E Vitaminleri ile birlikte antioksidan etki göstererek kanser riskini önler, ayrica fenolik maddelerle birlikte damar cidarlarinin saglam olmasini saglar. Sonuçta kanamalarin önlenmesine yardimci olur.

Kusburnu meyveleri yüksek oranda birçok vitamin ve mineral madde içerirken bitkinin diger organlari ise tibbi özellige sahip tanen, glikozit ve flovenitler  gibi organik maddeleri önemli miktarda içermektedirler.
(Ilisulu 1992 )

Özellikle bitkisel gidalarla saglanan gida posasiyla A, C, ve E vitaminlerine büyük islevler yüklenmektedir. Refah toplumlarinda stres, bedensel hareket yetersizligi ile birlikte islenmis, dogaldan uzaklastirilmis, enerji ve protein yogun gidalarla beslenme  basta kalp damar rahatsizliklari olmak üzere birçok müzmin hastaligi beraberinde getirmektedir. Bu yüzden beslenmeden söz edildigi yerde mutlaka yag ve yagli yiyeceklerin etkilerinin azaltilmasi, meyve ve sebzelerin olabildigince çok tüketilmesi önerilmektedir.

Kusburnu ve ürünleri özellikle askorbik asit yani C vitamini ve fenolik maddelere baglanan P vitamini faktörü ile dikkat çekmekte ve taninmakta ve halk tarafindan sifa niyetiyle tüketilmektedir. Tarih boyunca Tibbin  sifa olarak kullandigi en büyük kaynak: tabiat bitkileridir.
(Anon 1992; Cemeroglu 1992)

Ankara Üniversitesi Eczacilik Fakültesi tarafindan 1996 yilinda ‘dogrudan basim yöntemiyle kusburnu tozu ve C vitamini içeren tabletlerin basilabilme özelliklerinin incelenmesi’ konulu bir çalisma yapilmistir. Bu çalismayla ülkemizde, ithal edilerek satilmakta olan kusburnu müstahzarina alternatif bir tablet formülü gelistirilmesi amaçlanmistir. Bu amaçla kusburnu bitkisinden elde edilen kuru toz ve C vitamini etken madde olarak kullanilmis,çalisma basariyla sonuçlanmis ve kusburnu içerikli C vitamin sandoz tabletleri üretilmistir.

Bu meyve Hipokrat zamaninda iltihaplara karsi ortaçagda kan tükürmelere, disetleri kanamalarina karsi, böbrek, mesane, safra taslarina, tenyaya, yilanciga, sekere yan agrilarina, ishale karsi kullanilmistir. Bizde de basura atesli hastaliklara karsi kullanilmakta, dinçlik verici özelliginden ötürü zinde kalmak için çayi içilmektedir.

Günümüzde bu meyvenin baslica önemi içinde çok miktarda C ve P Vitamini içermesidir.

C vitamini Sayet yeteri derecede alinmazsa vücutta kifayetsizlik belirtileri baslar. Bunu da konnektif dokudaki aksaklik yapar. Zira böylelerinde intersellüler  sement maddesinin normal depolanmasi aksar. Kanama istidadi baslar. Yaralarin iyilesmesi uzar. Osteoblasiat layiki vechile doku yapamaz. O zaman da kemik tuzlari yeter derecede depolanamaz. Neticede skobüt hastaligi meydana gelir. Günümüzde bu kadar gidasiz kalinmadigi düsünülürse pratikte klinik skobütü yerine daha ziyade sub-klinik C vitamini yetersizligi görülür.  Bu durumlarda ise sunlar hissedilir: Yorgunluk, kesiklik, adale agrilari. Bu sikayetlere paralel olarak (ilk 40 günde) plazmadaki C Vitamini düser. Idrardaki de azalir. Plazmadaki %0.3 mg. altina düsünce bunu lökosit ve trombositlerdeki (dokulardaki) düsüklük takip eder. Ve 30-90 gün sonra bütün kandaki sifir olur. Bu devrede disardan Cvitamini verilse ilk zamanda idrarda rastlanmaz. Vücut evvela dokulardaki açiklarini kapatir. Idrara bütün açiklar kapandiktan sonra geçer.

Klinik araz plazmadaki C Vitamini miktari 0,1mg.’in altina düsünce kendini belli eder. Preskobütük devrede kandaki Cvitamininin sifir oldugu zamana rastlar. O zaman idrarda da sifir olur.

Prof. Dr. Med. Tevfik E.USER’in  Türk Hijyen ve Tecrübi Biyoloji Dergisi (1967) 27(1)

Kusburnu Yetistiriciligi

Tarimda çalisanlarin maalesef ancak fakirlik kazandiklari ülkemizde, tarimiyla ugrasana zenginlik veren nadir tarim ürünlerindendir kusburnu. Faydalari, kullanim alanlari ve her alanda kiymeti bilinen kusburnunun bugüne kadar kültüre alinmis bahçe tesisi ülkemizde maalesef kurulamamistir. Yabanisi olarak tanimlayabilecegimiz Rosa Canina türleri gerek hasadinin ve islemesinin zorlugu nedeniyle gerekse dikenli yapisiyla bahçe tesisine uygun görülmeyisi nedeniyle daglarda tabii haliyle yetismistir. Daglarda çobanlar ne topladiysa fabrikalar o kadariyla yetinmek zorunda kalmislardir. Kusburnu isleyen fabrikalar bazi yillar üreticiye bu yabani türün fidanlarini kiraç yamaçlara, susuz dag ve tepelere dikmeleri için dagitmissa da istenilen kaplama bahçeler bir türlü tesis edilememistir. Umut ediyoruz ki: bundan sonra üreticilerimize kültüre alinmis- üstün vasifli tür olan Rosa Rugosa kusburnu dikimi tavsiye edilsin.

Kusburnu isleyen fabrikalarimizin kusburnu meyvesi ihtiyacinin karsilanip kusburnu ürünlerinin pazarda daha bol miktar ve çesit olarak tüketiciye sunulmasi için Rosa Rugosa türü kusburnunu bahçelerimize dikmeli ve yayginlastirmaliyiz. Yilin sadece 4 ayinda çalisan 8 ayinda hammadde yoklugundan susan bu fabrikalar iç piyasadaki kusburnu ürünü ihtiyacini karsilamakta da zorluk çekmektedirler.

Bu anlatilanlar dogrultusunda pazar sikintisi olmayan, bahçe tesisinden hasadina kadar önemli bir zorlugu bulunmayan Kusburnu yetistiriciligi kisa sürede Ülkemizin birçok bölgesinde yayginlasmalidir.

Kusburnu tariminin çok özel bir bakimi, emegi ve masrafi yoktur. Ama tüm tarim ürünlerinde oldugu gibi bunda da daha iyi bakim daha iyi sonuç verir.
Nerelerde Yetisir?
Rosa rugosa türü kusburnu iklim, toprak, güneslenme, rakim gibi isteklerinin karsilandigi her yerde yetisir. Bu istekler ayrintilari ile sitemizin ilgili bölümlerinde yayinlanmistir. Burada altini çizmemiz gereken istekleri: yabanisinden farkli olarak yagisi fazla olan bölgelerde yada sulama imkani olan arazilerde yetistirilmesi gerektigidir. Bir de rakim konusunda yabani kusburnuna nazaran daha düsük rakimlari tercih eder. Mesela 1000m.nin üzerinde dikilen kusburnu meyvelerinin hem daha küçük hem de yilda sadece 2 defa verdikleri gözlemlenmistir. Özel bir toprak istegi yoktur. Güneslenmeyi sever.
        
Bu arada dere yataklari, yamaçlar, taslik araziler, baraj havzalari gibi 2. sinif tarim arazilerinde de iyi sonuç alinan Rosa rugosa’yi 1.sinif tarim arazisine dikmek, eger daha kiymetli bir ürün yetistirecek imkan varsa israftir. Çünkü ülke topraklari en verimli sekilde degerlendirilmelidir.
         
Arazi sinirlarinda çit olarak kullanmak gerekir. Hem çit parasindan daha ekonomiktir, hem daha etkilidir, hem de arazinin görünümü peyzaj açidan çok güzel olacaktir.

Iklim Istekleri
Rosa Rugosa türü Kusburnunun yabani kusburnulara göre iklim istekleri biraz farklidir. Rosa Rugosa daha iliman bir iklim ister.

Yillik en az 1000mm3/cm2 yagis istegi vardir. Üstelik bu kadar yagmur miktari birkaç mevsimde degil, yilin her ayina dagilmis vaziyette olmalidir. Onun için yagisi az olan bölgelerde Rosa Rugosa türü kusburnu tarimi yapilmasi düsünülüyorsa özellikle kurak geçen yaz mevsimlerinde su ihtiyacini ikame edecek kadar sulama imkani olacak arazilere dikilmelidir. Fazla yagis (yoksa sulama), bitki gelisimini ve meyve iriligini dogrudan etkilemektedir. Rosa Rugosa’da sürgünlerin kuvvetli olusu salkimda meyve adedine ve iriligine etki eder. Bitkide gelisme devam ederse meyve salkiminin altinda yeni sürgünler olusmakta ve bu sürgünlerde de meyve salkimi tesekkül etmektedir. Dolayisiyla yagis veya sulama iri meyve ve bol verim demektir.

Soguklama ihtiyaci yoktur.Kar ve doludan hoslanmaz ama kar ve dolu Rosa Rugosa’yi öldürmez. Literatürde –10 °C’nin altinda 10 gün süren donlarda Rosa Rugosa’nin son yillik sürgünlerinin dondugu yazilidir. Kislari bu derece soguk olan bölgelerde Rosa Rugosa türü kusburnu tarimi yapmanin memnuniyet verici olmayacagi söylenebilir.

Rosa Rugosa çiçeklerini Mayis ayinda açtigi için ilkbahar son donlarindan da etkilenmez. Ancak kislarin erken bastirdigi yillar Kasimdaki 4. periyot meyveler çagla halindeyken kisa yakalanabilirler bu durumda  4. olum meyveler tursuluk olarak degerlendirilebilirler.

Yaz aylari ortalama gündüz sicakliginin 18-38 °C olmasi meyve olusumu için optimum verim demektir. Iyi güneslenme hem meyve olgunlasmasini hizlandirir. Hem de meyve içi aromalari artirici olumlu bir faktördür. Ayrica sürgün olusumu ve sürgünlerin güçlenmesi de ancak güneslenmeyle mümkündür. Gölgelenme istegi yoktur. Açik arazilere ve günesi iyi alan yerlere dikilen Rosa Rugosa’lardan ,agaç altlarina, dere kenarlarina ve yamaçlara dikilenlere göre hem daha çok hem de daha iri ve lezzetli meyve alinmistir.

Bitkinin vegetatif yapisi siddetli rüzgarlardan bile zarar görmez. Ancak çiçek döllenme zamani asiri rüzgarlar döllenmeyi etkileyebilir. Bu duruma müsait yerlerde belirli rüzgarlara açik arazilerin bu cepheleri kavak gibi rüzgar kiran agaçlarla kapatilmalidir.

Nem bu tür kusburnunun istedigi husustur. Rize bölgesinde daha iyi gelismesinin en önemli faktörlerinden biri budur. Kuru havasi olan bölgelerimizde de varsa; dere, göl yakinina dikmek daha avantajlidir.
Toprak Istekleri
Oldukça ekstrem toprak sartlarinda yetisebilmektedir. Kumlu topraklarda daha iyi bir gelisim göstermekle (Makarova ve Kharitonova 1974 ) birlikte en iyi gelismeye besin maddelerince zengin, gevsek humuslu topraklarda sahip olmaktadir. (Gökmen 1973 ; Yamankaradeniz 1982 ; Ilisulu 1992 ) 

Rize’deki bahçelerimizden  Ph’i 4,5 olarak ölçülen Dogu Karadeniz sari topraklari cinsinden topraga sahip arazide de, Ph’i 6 olarak ölçülen kireçsiz kahverengi orman topraklari görünümündeki topraga sahip bahçede de geçirimli kumlu toprakli dere kenarinda ve daha önce islenmemis yüksek rakimli dag eteginde de hep olumlu sonuç alinmis, gerek bitki gelisimi ve gerekse meyve olusumu bakimindan Rosa Rugosa türü kusburnunun fazla bir toprak seçiciliginin olmadigi görülmüstür.

Ancak nispeten en iyi gelisim ve verimin gevsek ve humuslu topraklarda oldugunu gözlemledigimizi söylemeliyim.

Kusburnu Fidanlari Ne Zaman Dikilir?

Kusburnu fidanlarinin dikim mevsimi sonbaharda yaprak dökümünden sonra baslar ilkbaharda agaçlara su yürümesine yani tekrar yaprak açmaya baslamasina kadar devam eder. Kisaca aralik ve nisan aylari arasi dikim mevsimidir.En iyisi de kisi ilik geçen yerler için sonbahar sonunda, kisi soguk geçen yerler için erken ilkbaharda dikmektir.

Dikim mevsimi disinda da fidanlar tüpte-toprakli iseler dikilebilirler. Kusburnu fidanlarinin üzerinde yaprak varsa kökleri toprakli olacak sekilde satilmali (mesela tüpte, torbada), eger yaprak döktükten sonraki mevsimde isek çiplak vaziyette fidanlar satilip alinabilir, dikilebilir.

Dikim için topragin çamur olmadigi zaman seçilmelidir. Günesin etkili olmadigi zamanda dikim yapilmasi daha iyidir. Fidan dikmeye baslarken tüm fidanlar araziye yayilmak yerine fidanlar toplu halde rüzgar ve günes gibi kökleri kurutucu ortamdan uzak yerde tutulmali, topraga girecekleri zaman çikarilmalidir.
Kusburnunun Diger Istekleri
Bitkimiz bir çok bölgeye ve sarta kolayca adapte olabilecek özelliklere sahiptir. Bundan ötürü Rugosa türü Kusburnunun yetismesi için sart degil ancak daha iyi yetistirebilmek için sevdigi ortamlari anlatmaya devam edelim:

Literatürde Kusburnu bitkisinin 2000m’ye kadar yaygin bir sekilde yetistigi bildirilmektedir. Ancak bu rakim Rosa Rugosa için geçerli degildir. Zira yüksek kesimlerde bu tür kusburnunun dayanamayacagi kadar soguk kislar geçebileceginden son yillik sürgünler uzun süreli donlardan etkilenir.Rosa Rugosa türü kusburnu yabanisine göre daha  düsük rakim ister. Bizim deneme bahçelerimizin çogu 0–100m rakimdadir  ve çok olumlu sonuçlar aldik.

Rosa  Rugosa ocaklarinda kendini dölleyen çiçekler vardir. Zaten bol çiçek verimi olan bu ocaklarda döllenme rüzgarla mümkündür. Ancak çevrede döllemeye yardimci olacak arilarin bulunmasi daha fazla meyve olusumunu saglar. Döllenme için bir dönüm kusburnu bahçesi için koyulacak bir kovan ari yeterlidir.

Özellikle sehirlerarasi yol ortalari ya da yol kenarlarina dikilecek Rosa Rugosa’lar için karbon monoksit gazinin meyveye ölümcül etkisi yoktur. Rize-Derepazari sahil yoluna dikilen kusburnu ocaklarindan alinan meyvelerin tahlilinde zararli maddeye rastlanmamistir.Yalniz bu gaz ve tozlarda ötürü bitki gelisimi yavas olmustur.

  Rosa Rugosa türü kusburnunun dikilecegi arazinin meyilli olmasi durumunda en az 1,5m genisliginde set yapilarak dikim islemine baslanmasi gerekir.
Dikim Sonrasi Bakim
Dikimin hemen ardindan mutlaka yapilmasi gereken: can suyu vermektir. Kusburnu fidanlarini direk ya da çardaga baglamaya gerek yoktur. Esnek dal ve gövde yapilariyla rüzgar, kar örtüsü gibi sartlarda kirilmazlar. Soguklarda kapatilmaya, kisa süreli donlarda dumanlamaya ya da çok sicakta gölgelemeye ihtiyaç duymazlar. Zor sartlara karsi mukavemetlidirler.

1- Sulama: Rosa Rugosa türü kusburnular suyu çok severler. Yillik yagis miktarlari yillik 1000mm3’ün üzerinde olan bölgeler için sulama geregi yoktur.(Dogu Karadeniz Bölgesi gibi.) Ancak bu miktarin altinda yagis alan bölgelerde kusburnunun su ihtiyaci sulama ile ikame olmalidir. Ayrica kurak geçen yazlarda çiçek-meyve dönemi oldugu için yapilacak sulamalar meyve olusumu için faydalidir. Susuzluga karsi çok mukavemetli olan yabani kusburnunun sartlari ile karistirilmamali, Rosa Rugosa için su hayati önem tasimaktadir.

2-Verilebilecek Gübreler: Her tarim ürününde oldugu gibi Rosa Rugosa türü Kusburnunda da iyi bakim iyi sonuç getirir. Fidan dikiminde ve en geç 2 yilda bir verilecek çiftlik gübresi topragin yapisini koruyarak gevsemesini ve bitki besin maddelerini daha iyi almasini saglayacaktir. Bunun yaninda kusburnu bitkisinde gübre uygulamasi, yeni sürgünlerin meydana gelmesini, bitki gelisimini, meyve iriligini, meyve agirligini, ocak basina verimi ve meyve eti oranini önemli ölçüde artirmaktadir.

Gübre uygulamasinda dekara 4-5 kg. azot, 3-5 kg. fosfat ve 8kg. potasyum seklinde kompoze gübre verilmesi gerekir: 1,5;1 ;2,5 oraninda N; P2O5; K2O (Chan 1961 ; Nitransky 1974 ) Gübre uygulamasi ile verim kontrole göre önemli ölçüde artmaktadir. Nitekim yapilan bir çalismada kontrolde 4.66 kg./ ocak olan verim NPK uygulamasi sonunda 7.58kg /ocak olacak sekilde yükselmistir.(Nitransky 1974 ) Bu gübreden dönüme 30kg olacak sekilde topraga verilmesi uygundur.

3- Hastalik ve zararlilarla mücadele : Kusburnu bitkisi dogal sartlarda hastalik ve zararlilara karsi oldukça mukavimdir. (Jacobi 1994 ) Her ne kadar Rosa seleksiyonlarinin maruz kalabilecekleri kök, dal ve yaprak zararlilari bakteri ve mantar hastaliklari varsa da (Onufirieva ve Timoshenko 1984 ) Rosa Rugosa gibi C vitamini ve plastid pigment içerigi yüksek olan türler hastalik ve zararlilara karsi daha dayaniklidir. (Plakhova 1974 )

Bugüne kadar ülkemizde bazi bölgelerimizde görülen kusburnu zararlisi: kirmizi örümcek, hastaligi ise küllenmedir. Herhangi bir hastalik ve zararli ile karsilasildiginda hepsinin teshis ve tedavisi tespit edilmistir. (Prof. Mehmet SEREZ Kafkas Üniv. Orman Fak.)

4- Budama : Kusburnunda budama verim ve kaliteyi artirmaktadir. (Kraer 1973 ; Jacobi 1994) Iki yilda bir yapilacak ince, zayif, sekilsiz ya da ölü dallarin kesilmesi seklindeki budama hem ocagi her açidan saglikli kilacak hem de bakim ve hasat kolayligi saglayacaktir. 4-5 yilda bir ocak dibinden yapilacak gençlestirme budamasi ise ocagi canlandiracak, sürgün ucundaki meyve salkiminda sayinin artmasina ve meyvelerin irilesmesine neden olacaktir.

Rosa Rugosa’da yapraklarin bol olmasi ve meyvelerin yillik sürgün uçlarinda salkim seklinde bulunmasi hasat islerini kolaylastirmaktadir. Rosa Rugosa türü kusburnu,meyvelerini hep son yillik sürgünde verdigi için bitkide bol sayida yeni sürgünün olmasi istenir. Bunu da saglayacak olan budamadir. Yine, meyveler son yillik sürgünde oldugu için budama, budandigi yil için de ürün kaybina sebep olmaz.  

Budama; keskin biçak, budama makasi gibi aletlerle, kesilmis yüzey dümdüz olacak ve dal kabugu tahris olmayacak sekilde yapilmalidir.

Kusburnunun Çogaltilmasi
Tohumla Çogaltilmasi

Kusburnu meyvelerinin çok sayida (20-40 adet/meyve ) tohum bulunmasi tohumla çogaltmada meyve ve bitki özellikleri bakimindan türlere göre farkli derecede varyasyon ortaya çikmasina sebep olmaktadir. (Nybom ve Carlson 1992 ) Kusburnu tohumlari yüksek oranda absisik asit içerdiklerinden (ABA) kolay çimlenmezler. (Gönüllü ve Çakirlar 1990) Dinlenme halindeki Kusburnu tohumlarini çimlenme olgunluguna getirmek için katlama, asit ile asindirma ve hormon ile vitamin uygulamalari yapilmaktadir. (Serebryakova ve Kalanova 1978 ; Karakoç ve Aydin 1989 )

Katlama uygulamasinda tohumlar islak nehir kumu içinde +5°C’lik bir ortamda 90-120 gün tutulmaktadir.

Asitle asindirma isleminde ise tohumlar 5 dakika konsantre H2SO4 içinde tutulmaktadir. Ekim isleminden önce tohumlarin 5 dakika asit ile asindirilmalari çimlenmeyi %24-60 oraninda artirmaktadir.

Kusburnular için direk araziye en uygun ekim zamani: eylül sonu, en uygun ekim derinligi ise: 2,5 cm.dir. (Iskenderov ve Ragimov 1973 )

Tohumlarin alinma zamani da çok önemlidir. Yüksek oranda çimlenme elde edilmek için en uygun tohum alma zamani: kusburnularin kizarmaya basladiklari dönemdir. (Raev 1976 )

Ancak ayni tür kusburnu elde etmek için tohumla üretim sakincalidir. Çikacak çögür ve fidanlar farkli tür olabilir.

Biz kusburnunun tohumla çogaltmasini degisik amaçla çalisma yapabileceklere katkisi olur hesabiyla yazdik. Rosa Rugosa türü kusburnuyu bu yolla çogaltip bahçe tesis etmeyi düsünenler, çikacak fidanlarin yabani tür oldugunu göreceklerdir. Onun için Rosa Rugosa’nin çogaltma islemi anlatacagimiz diger yöntemlerle olmalidir.
Kök Sürgünü Ile Çogaltilmasi

Kusburnu bitkisi fazla sayida kök sürgünü verdigi için kök sürgünü ile kolayca çogaltilabilmektedir. Kök sürgünleri bitkinin ana gövdesinden olustugundan sürgünler de bitkiyle ayni karakterde olacaklardir. Ancak, üretilecek fidanlarin fazla sayida olmasi söz konusu oldugunda bu yöntem yetersiz kalacaktir.
(Nilson 1972 )

Asi Ile Çogaltma

Kusburnu bitkisi dikenli bir yapiya sahip oldugu için asi ile çogaltmak zahmetli ve tutmasi açisindan riskli bir istir. Yine de yabani türler üzerine asilama çalismasi yapilacaksa, diger gül çesitlerinin asilanmasi gibi asilama yapilmalidir.

Daldirma Ile Çogaltma

Kusburnu bitkisi kolayca egilebilen uzun dallara sahip oldugundan daldirma usulü ile çogaltma için uygundur. Toprak altina gömülecek kisimda dalin belirlenmis yerden zedelenmesi kök olusumunu kolaylastirir.

Doku Kültürü Ile Çogaltma

Kusburnu bitkisi degisik doku kültürü ile çogaltmada explant basina 2-3 arasinda bitki olusmaktadir. Doku kültürü ile çogaltma özellikle çok sayida fidan elde etmek için kullanilmaktadir. Ancak köklenmede zayif kaldigi görülmüstür.
(Short ve Roberts 1991 )

Çelikle Çogaltma

Mevcut çogaltma sekilleri içinde en uygun ve ekonomik olandir. Çelikle çogaltmada köklenme orani  üzerine;  çelik alma zamani, hormon dozu ve çelik tipi büyük etki yapmaktadir. Çelikler üzerindeki göz sayisinin artmasi da köklenme oranini artirmaktadir.

Kusburnu çelikleri genetik özellikleri geregi genellikle zor köklenmekte, ancak hormon uygulamasiyla köklenme oranlari önemli ölçüde artmaktadir. Hormon uygulamalari disinda çesitli vitamin (özellikle Ppve B1 ) uygulamalari hormonsuz çeliklere göre köklenme oranini 7-10 kat artirmaktadir. Oksin grubu içerisinde yer  alan hormonlar arasinda en iyi sonucu IBA (Indol Buturik Asit ) vermektedir. Kusburnunda dikensiz tiplerin köklenme oranlari dikenlilere göre daha yüksektir.

Kusburnu bitkisinin köklenme oranlari hakkindaki bilgiler yukarida anlatilmistir.

Bununla beraber bizim çalismamizda Rosa Rugosa türü kusburnu bitkisinin çelikle çogaltilmasinda ilk yil köklenme  problemi yasandi. Sonraki yil yukarida anlatildigi üzere NAA (Naftalin Asetik Asit) ile vitamin uygulamasi yapildi. %90 oraninda çelikler köklendi. Sonraki yil ise bu ilk yillarda elde edilen bitkilerden alinan çelikler hiçbir vitamin uygulamasina tabi tutulmadan tavalara yatirildi. Son derece saglikli bir köklenme ile yine %80 gibi yaklasik bir oranla çeliklerden fidan elde edildi. Kisaca ilk yil yasanan köklenmemenin sebebi ayri bir arastirma konusu olarak istisna tutulursa Rosa Rugosa türü kusburnu bitkisinin çelikle çogaltilmasinda bir problemin olmadigi, köklenme kabiliyetinin yüksek oldugu, bundan sonra da bu tür kusburnu fidanlarinin fazla sayida çogaltilmak isteniyorsa bu yöntemin en uygun yöntem olacagini söyleyebiliriz.

Fidan Seçimi
Kusburnu tarimi yapilmaya karar verilmisse Rosa Rugosa türü gibi geliri emegini karsilayacak üstün nitelikli kusburnu türü ile yapilmalidir.

Rosa Rugosa’nin Özellikleri

Yilda 4 defa meyve veren içinde tüyleri olmayan bu iri meyvelerinin C vitamini, protein ve seker oranlari bakimindan da üstünlügü tespit edilen Rosa Rugosa türü kusburnunun fidanlari çalismamiz boyunca anlatilan uygun yerlerden temin edilebilir. Fidanlar Tarim Bakanligi Sertifikali yerlerden temin edilmelidirler. Fidanlarin yabanisi ile karistirilmamasi lazimdir.

• Rosa Rugosa türü fidan gövdeleri çok sik neredeyse birbirine bitisik düz dikenlerle kaplidir.

• Yabanisi ise güllerinki gibi seyrek ve çengelli dikenlere sahiptir.

• Fidan köklerinde; köklenme yeterli derecede olmali, düz çubuk görünümlü fidanlar tercih edilmemelidir.

• Dallanmalarindan fidanin bir yasini asmis oldugunu anladigimizdan dalli olmasi tercih edilmelidir.

• Dikim mevsimi (Aralik-Nisan arasi) çiplak olmasinda sakinca yoktur. Ancak mevsim disi fidan dikimi yapilacaksa, fidanlar mutlaka uygun tüplerde toprakli olmalidir.

• Fidan gövdelerinin;kirilmalara, ezilmelere maruz kalmamalari,derilerinin zedelenmemesi, köklerinin kurumus olmamalari lazimdir.

   

•  

   Fidan boylarinin 40-50 cm civari olmalari standarttir.

  Görünümleri:  üzerlerinde sürgün gözleri olmali, gövdeleri canliligini fark ettirmeli, dallari esnek olmali, hemen kirilmamalidir.

   Canliligindan süphe edildiginde bir dal ucu kirilarak kontrol edilebilir. Bu durumda susuz, kuru ve kemen kirilmis olan koyu kahverengi dal kurumuslugun belirtisidir.

  Meyve iriligi: 3 cm. çapinda, 6-8 gr. agirliginda (yabanisinden 2,5 kat daha iri)

  Meyve verimi: 4 periyotta verdigi için yigilma olmaz. Bir ocaktan bir yilda 6-8 kg kusburnu meyvesi alinir. Bir dönüm bahçeye 350 fidan dikilirse 2 tonun üzerinde meyveyi bir dönümlük bahçeden almak mümkündür. (Yabanisinden bir ocaktan 2,5-3 kg meyve alinir. Bir dönüme 150 ocak tesis edilebilir. Bir dönüm yabani kusburnu bahçesinden bir yilda ancak 500 kg meyve elde edilir.  

  Dikensizlik: Kusburnu çesitleri arasinda dikenleri en az zararli olan türdür.

  Erkencilik: Birinci yil meyve gösteren ve üçüncü yil asil verime yatan bu tür kusburnunun üstün özelliklerinden biri de erkenci çesit olmasidir.

  Meyve- çekirdek orani: %70 meyve eti oraniyla diger tüm türlere üstünlük saglar.

  Kuru madde orani: %31,61 (ekstrat tayin orani endüstrisinde en önemli kriterdir ve bu üstünlük Rosa Rugosa’nindir.)

  • Suda eriyebilir kuru madde orani: %23,4 dür.

  •   Askorbik asit (C vitamini) miktari: Tüm meyve ve sebzelerden fazla: 589mg/100gr.dir.

  • Renk Maddeleri

  • Rosa Rugosa’da Provitamin A kaynagi olan karotenlerin 7 çesidine rastlanmistir. Ayrica Favonitlere 1100mg/100gr. oraninda rastlanmistir.

Nasil Dikilir?
Toprak, iklim ve diger istekleri daha önce siralanan Rosa Rugosa türü kusburnu bahçesi yapmayi uygun gördügümüz arazi önce dikime uygun hale getirmeliyiz. Bunun için:
Arazimiz eger meyilli ise; setleme-teraslama yapilmalidir. Setleme islemi hem erozyon dedigimiz topraklarin akip gittigi trajediyi asgariye indirir, hem topraga verecegimiz çesitli gübrelerin zayiatini önleyecektir, hem de set sayesinde muntazam bir  yeknesaklik saglanan ocaklarimizda bakim, hasat ve mücadele islerinin daha kolay yapilmasi mümkün olacaktir. Setlemeden sonra gerekiyorsa set diplerine su drenaj kanallari açilmasi unutulmamalidir.     

Sert rüzgarlara açik arazilerde rüzgarin gelis yönüne rüzgar kiran agaçlar dikilerek rüzgarin etkisi azaltilmalidir.

Fidan dikilecek arazi ot, diken gibi zararli bitkilerden ve gölge yapacak agaçlardan temizlenmelidir. Otlanma, ergin kusburnu ocaklarina zarar vermese de yeni dikilmis olan fidanlari bogabilir. Fidan dikiminden önce yapilacak 30 cm derinliginde bir karizma o yil için otlanmayi önleyecek, fidanlarin yagisi ve yüzeydeki bitki besin maddelerini daha iyi almalarini saglayacak ve havlanan bu toprakta köklerin gelisimi daha iyi olacaktir. Karizma sirasinda çikan kök ve taslar da araziden uzaklastirilmalidir.

Sonra fidan çukuru açma isi gelir. Arazinin meyil ve günes alma durumu dikkate alinarak set ve sira aralari belirlenmeli ve bir ip yardimiyla düzgün sekilde isaretledikten sonra kazim isine baslanmalidir. Biz normal sartlarda 2,5m set arasi, 1,5m sira arasi olacak sekilde dikim yapilmasinin uygun olacagini düsünüyoruz.

Genis alanlarda dikim yapilacaksa düzgün bir bahçe planlamasi asagidaki gibi yapilabilir: Dikimden önce fidanlarin gelecegi yerler dikim kaziklari ile isaretlenir. Bu maçla ilk olarak yeterli uzunlukta bir ip alinir. Bu ipin üzeri ocaklara verilecek araliga göre renkli bezlerle veya iplerle isaretlenir. Bundan sonra ip bahçenin üst kenarina düzgün bir sekilde gerilir. Bu hat çekilirken sira arasi uzunlugun yarisi kadar olmak üzere bahçe sinirindan içeriye girilir. Ipteki isaret yerlerinin toprak üzerine düstükleri yerlere birer kazik çakilir. Bundan sonra ip kaldirilir ve daha önce çekilen ipe tam dikey gelecek sekilde bahçenin yan tarafina çekilir. Bu kisim da set arasi olacaktir. Ve mesafeler ona göre ayarlanmalidir. Sonra karsi tarafa geçilir ve orasi da isaretlenir. Bundan sonra isaretli ip karsilikli iki kenar arasina ve kenarlardaki isaret noktalarindan tutularak gerilir. Isaret noktalarina kaziklar çakilarak bütün alan bu sekilde isaretlenmis olur.          

Daha sonra isaretli noktalarda 40cm çapinda çukurlar açilmalidir.

Açilan çukurlari bir müddet bekletilerek havalandirmak fidanlar için faydalidir.

Dikimden önce kusburnu fidanlarina dikim budamasina gerek yoktur. Ancak eger varsa söküm sirasinda ezilen,zedelenen ve kopan kökleri saglam yerlerine kadar kesme islemi olan: kök tuvaleti yapilabilir. 

Fidanlar; 1/3 çiftlik gübresi, 1/3 kumlu toprak ve 1/3 humuslu toprak karisimi harçla yariya kadar dolmus olan çukurlarin içine indirilmeli, yine üstünü bu harçla doldurup, kök ve gövdesine zarar verilmeden dikilmelidir. Bu karisima gerek duyulan topraklarda iki avuç kadar NPK gübresi de ilave edilebilir. Çok asitli topraklarda ise dikim topragina bir avuç (dekara 300kg. tarim kireci konulabilir.)

Fidanlar ilk dallara kadar topraga gömülmelidir. Yani kök ve gövdenin dallara kadar olan kisminin tamami toprakla kapanmalidir.

 Fidan dikiminden sonra çigneyerek toprak sikistirilmalidir.

Ve mutlaka dikimden sonra can suyu verilmelidir. Fidan dikiminden sonra bu ilk sulama köklerin uyanmasi, dikim sirasindaki toprak bosluklarinin dolmasi gibi sebeplerle çok önemlidir.

(Nitranshy 1976 ; Kühn 1992; Nybom ve Carlson 1992 )

Rosa Rugosa’nin hasadi hava sartlarinin gidisatina bagli olarak: Temmuz basi, Agustos ortasi, Eylül sonu ve Kasim ortasinda olmak üzere yilda dört defa yapilir. Hasat yilda 5-6 aya yayilinca bir izdiham söz konusu olmaz ve üreticiler meyve toplamak için zorlanmazlar. Ayrica her periyot meyve toplanmasi da genis zamanlidir. Hamliktan kurtulup fazla olgunluga erismeye basladigi zamana kadar 10-12 gün toplamak için zaman vardir. Onun için hasat zamaninin çabucak geçmesi, meyvenin bu yüzden zayi olmasi kusburnunda söz konusu degildir. Meyveyi sabah ve aksam serinliginde toplamak daha iyidir. Bu vakitlerde toplamak hem meyve için ön sogutma saglamis olacaktir, hem de zedelenmeyi azaltacaktir.

Rosa rugosa türü kusburnu meyveleri son yillik sürgünün uçlarinda  salkim seklinde bulundugundan hasadi diger kusburnu türlerine nazaran çok kolaydir. Mesela Rosa Canina’ da meyveler tek tek ve ocak aralarinda oldugundan bu kusburnunu toplamaya niyetlenenler ellerinin bir hafta yara olacagini bilerek toplamaya giderlerdi. Oysa islah edilmis bu türde elinizi ocagin içine sokmazsiniz. Sürgün uçlarindaki salkimlari geriye dogru katlayarak kolayca koparabilir veya bag makasi ile keserek toplayabilirsiniz. (Ayrica meyve saplarini ayirmaniza gerek yoktur. Kusburnu isleyen fabrikalar salkim sekilnde satin aliyorlar.)

Rosa Rugosa’nin dallarindaki dikenler zararsiz oldugundan ve sik yapraklarla kapli oldugundan hasadi zorlastiran dikenlere sikça rastlanmaz. Yine de hasat, eldiven kullanilarak yapilmalidir. Hasat sirasinda dala ve bir periyot sonra meyve verecek çiçeklere zarar vermeden koparilmalidir.

Ergin bir ocaktan: bir periyotta 1,5 kg. bir yilda 6-8 kg. kusburnu meyvesi alinir. Bir yilda bir dönüm islah edilmis tür kusburnu bahçesinden 2,5 ton kusburnu meyvesi alinabilir.

Kusburnu türleri bol miktarda çiçek tozu üretirler. Bu açidan aricilik için de çok faydali bir türdür. Stoalarin  çok sayida (25 kadar) olmasi ve bol miktarda çiçek tozu üretmelerinden ötürü arilar için cazibe merkezidir.

Erozyon Önleyici Olarak Kusburnu
4 m.ye kadar inebilen kazik kökleri, 2 m.ye kadar çap yapabilen saçak kökleri sayesinde topragi çok iyi tutar. Kök sürgünlerinin de bollugu ile gür bir taç olusturur, yüzeyi kaplar. Su ihtiyaci fazla olan bu tür, yamaç ve yüzey akintilarini emer. Yumusak, geçirimli  topraklarin fazla su çekip dolarak heyelana maruz kalmalarini engelleyebilir. (Wymax  1966 ; Jacobi 1994 )

Kusburnunun yabani türü bile önceki yillarda TEMA ve Orman Daireleri tarafindan Erozyonla mücadele kampanyalari çerçevesinde kiraç, çiplak tepelere bol miktarda dikilmistir. Sarp yamaçlar,  dere kenarlari, baraj havzalarinin bu tür kusburnu dikilerek degerlendirilmesi, hem verimli topraklarimizin erozyonla kaybedilmesini önleyecek, hem de 2. sinif bu tarim arazilerinin çevresinde yasayan insanlarimiza yüksek gelirli ekonomik deger kazandiracaktir. Özellikle baraj havzalarinin Rosa rugosa türü kusburnu ile kapatilmasi baraj gölünün ömrünün uzamasi konusunda hayati öneme sahiptir.
Gül Anaçi Olarak Kullanimi
Önemli bir sektör olan kesme çiçeklerden: güllerin, çogaltilmasinda kusburnu anaç olarak kullanilmaktadir.

Toprak ve iklim istekleri bakimindan çok da seçici olmayan kusburnu, hastalik ve zararlilara karsi mukavimdir. Özellikle nematod ve kök kanserine dayaniklidir. Basta Fransa ve Hollanda olmak üzere birçok gelismis ülkede kaliteli güller kusburnu altligina asilanmaktadir.
(Leemans 1964; Vries ve Dobois 1989)

Özellikle sektörün lideri konumundaki Hollanda’da kök sürgünü fazla veren Rosa rugosa türü kusburnu anaç olarak kullanilmakta, elde edilen saglikli kök ve bitkilerden tüm dünyaya kesme çiçek ihracati yapilmaktadir.

Yapilirken Dikkat Edilecek Hususlar:

Rosa rugosa türü kusburnu yabani kusburnuna göre aroma bakimindan zengin, et bakimindan fazladir. Bunun için kurutmasi daha zordur. Rosa rugosa türü kusburnundan çay elde etmek istiyorsak:

• Meyveler çiçek ve sap kisimlarindan arindirilmalidir.
• Büyüklüklerine göre 2-3 parçaya ayrilarak hava ile temas eden yüzey artirilmalidir. Kusburnuyu kesme islemi metal degil de mesela ahsap biçakla yapilmasi C vitamininin korunmasi açisinda faydalidir. 
• Bu sirada ortaya çikan çekirdeklerle ugrasmak lüzumsuzdur. Temizlenmeleri gerekmez.
• Günes isigina kesinlikle direk temas edilmemelidir. Gölgede kurutulmalidir. Zira günes meyvenin rengini degistirir.
• Kurutma ortalama 60-80 °C’de olur. Ama ne kadar zamanda olacagi meyvenin olgunluk derecesine, ne kadar parçalandigina, ortamin hava sirkülasyonuna, sicakliga göre degisir.

• Yukaridaki kadar yüksek isi tabi halde hiçbir bölgede bulunmayacagi için ya özel kurutma aletleri kullanilmali (bunlar basit yapili cam kafeslerdir veya etüv gibi gelismis cihazlar) yada tabi halde kurutma süreleri uzatilmalidir.
• Kurutma yapilacak yer nemli, rutubetli bölge olmamalidir.
• Kurutma zamani boyunca yagmur, su gibi kurutmayi bitirecek etmemelere maruz kalinmamalidir. Eger kurutma islemi basladiktan bir süre sonra bir sekilde kusburnularimiz islanmis ise daha sonra yapilan tüm çabalara ragmen küflenmeyi durduramadigimiz görülmüstür.
• Kurutulmus kusburnu meyveleri bez torba içine konmali o da disardan nem almayacak bir ambalajda (kapakli cam kavanoz olabilir) saklanmalidir.

Kusburnu Çayinin Demlenmesi

         Kusburnu çayi demlemeden önce kurutulmus kusburnu meyveleri yikanir.

• Sicak suda haslanir. Bu ilk kaynatma demleme degil, özsularini açmak için yumusatmadir. Onun için dem de pek çikmaz.
• Sonra ihlamur demler gibi kaynatilir, bekledikçe siyah çayda oldugu gibi zararli maddeler ortaya çikmaz. Istenildiginde tüketilebilir. Istenilirse damak tadina göre bergamut, karanfil, tarçin gibi aromalarla da içilebilir.

Ayva yapragi yada elma kurusu gibi katkilar geleneksel kültürümüzde kusburnu çayina katilmis ve yillardir bir çok hastaliga sifa niyetine kullanilmaktadir. Ama en çok tüketilen, lezzeti ve sifa olan süphesiz kusburnu çayinin kendisidir. C vitamini açisindan oldukça zengindir.

C vitamini (Askorbik asit) cildin ve bag dokularinin önemli unsuru olan kolajenin normal olusumu için gereklidir. Soguk alginligi, nezle, grip ve diger atesli hastaliklara karsi direnci artirir. Fenolik maddelerle birlikte damar cidarlarinin saglam olmasina sonuçta kanamalarin önlenmesine yardimci olur. Ayni zamanda bir antioksidan oldugundan Ave E vitamini gibi diger antioksidan özellige sahip vitaminlerle birlikte kanser riskini önledigi belirtilmektedir. Gidalarla alinan demirin serbest hale geçerek vücutta kullanilmasina yardimci olur. Atiskorbutik bir vitamindir. Eksikliginde kilcal damar çeperlerinin zayif bir yapi kazanmasi, dis etlerinin kolaylikla kanamasi, eklem hastaliklarinin meydana gelmesi söz konusudur. (Anon.,1992; Cemeroglu,1992)

• Olgunlasmis turuncu-kirmizi rengi almis kusburnular bekletilmeden yikanir, çiçek ve dip taraflari kesilerek temizlenir, marmelat yapilacak kazana konur.

• Kaynatilacak tencerede kusburnu yüzeyine kadar su konulur.

• Kusburnular ezilme kivamina gelinceye kadar kaynatilir.

• Iyice yumusayinca kusburnular kaynama suyunun yardimiyla süzgeçten geçirilerek çekirdek ve zarlarindan arindirilirlar.

• Elde edilen kusburnu ezmesi ince un eleginden geçirilir.

• Elerken elege el veya kasikla müdahale edilmemelidir.

• Alta geçen elenmis meyve ezmesi tekrar pisirilir.

• Bu ikinci kaynatmada dibini tutmamasi için tencere sürekli karistirilmalidir.

• Kisik ateste pelte kivamini alincaya kadar pisirilir.

• Bu arada yüzeyde biriken köpükler sürekli atilmalidir.

• Ayrica kaynayan kazanin içine temiz ve renk vermeyen bir sifon veya tül çorap atilarak tüycüklerin toplanmasi saglanabilir.

• Inmeye yakin kusburnunun % 30u kadar seker ilave edilir.

• Sekerin erken ilave edilmesi renginin daha koyu olmasina sebep olur.

• Sicakken kavanozlara doldurup, agzi tüketilme zamanina kadar açilmamalidir.

• Serin yerde muhafaza edilmelidir.

• Olgun ve kaliteli Rosa rugosa türü kusburnu meyveleri seçilir, iyice yikanirlar.

• Sap, çiçek ve çekirdeklerinden ayrilarak temizlenir.

• 1kg.meyve için; 4 bardak toz seker 3 bardak su içinde eritilerek kaynatilir.

• Hazirlanmis meyveler bu agir surupta bir gece bekletilir. Ertesi gün çelik tencere ve tahta kasik kullanilarak, kaynamaya baslayincaya kadar yüksek isida, kaynayinca kisik ateste pisirilir.

• Kaynama sirasinda organik dogal bazi maddeler köpük yapabilir. Bu köpük kasikla devamli olarak alinmalidir.

• Reçel istenilen kivama erisince limon tuzu ilave edilir(1 kg.meyve için 1/3 çay kasigi limon tuzu) Kasiktan çatallanarak akmaya basladiginda  Istenilen kivama gelmis demektir.

• Reçel sicakken cam kavanozlara doldurulur. Agzi sikica kapatilir.

• Reçel sogutulurken arada bir alt üst edilerek meyvelerin surupta kalmasi saglanir. Soguk yerde saklanir.

Rosa Rugosa türü kusburnu;1,5 m çap olusturan ve ilkbahardan sonbahara kadar üzerinden çiçek ve meyveleri hiç eksik olmayan bir türdür. Bir süs bitkisi için ideal boyutta ve görünümdedir.

Ayrica ortalama 45 günde bir yenilenen parlak kirmizi meyve salkimlari göze hos görünen ayri bir güzelligidir. Meyveleri toplanmadiginda ta ki Ocak, Subat basina kadar üzerine kalmakta, bitki, yil boyunca çiplak görünümde çok az bir süre kalmaktadir. Diger kusburnu türleri hatta kültüre alinmis gül çesitleri bile bu kadar zengin görünüme sahip degillerdir. Rosa Canina çiçeklerinden en az iki kat daha büyük olan Rosa Rugosa güllerinin renkleri de uçuk pembe degil; çingene pembesi renkte, daha cazip görünümdedir ve çok hos kokuludur.

Diger kusburnu türlerinde oldugu gibi 2,5 –3 m çap yapmaz. Daha topludur ve peyzaj bitkisi olarak kullanilmaya çok müsaittir. Kusburnu bahçesi olarak tesis edilen yer, her yil 6 ay boyunca adeta bir çiçek bahçesi, park görünümünde  olacaktir.

Bitkinin yasam kosullarina uyumu,görüntüsü ve diger fonksiyonlari göz önüne alindiginda yol refüjlerinde, Belediye park çalismalarinda, çiplak alanlarin, dere çay kenarlari, fabrika atacaklari, deniz sahillerinde kötü görünen bölgelerin doldurulmasinda vb. Rosa Rugosa türü Kusburnundan mutlaka faydalanilmalidir. Bu hem çiplak alanlarin onarilmasi, faydalanilmasi ve bakimi yönünden gerekli bir çalismadir. Hem de ekonomik yönden büyük katkisi olacaktir

• meyve suyu,
• bebek mamasi,
• kusburnu marmeladi,
• kusburnu reçeli,
• kusburnu çayi,
• sarap velikör,
• gida boyar madde, (karoten, betakaroten)
• yag, (günes kremi, sampuan, nemlendirici gibi birçok kozmetik ürününde bu yag kullaniliyor.)
• Gülsuyu ve gül yagi üretiminde,
• Basta C vitamini sandozu,
• karaciger ilaci olmak üzere ecza sektöründe yaygin olarak
• Balik yemi ve kus yemi olarak yem fabrikalari çekirdeklerini kullaniyor.
• Ayrica hurda meyveleri C vitamini bollugu sebebiyle özellikle Arap ülkelerinde haralara satiliyor.
• Besin degeri yüksek at yemi olarak kullaniliyor.
• Deri sanayiinde sepi maddesi olarak kullanilmaktadir

Teknigine uygun Kusburnu bahçelerinin kurulmasi ve verimli çesitlerin üretime alinmasi çiftçi ailesi bütçesine ve ekonomimize katki saglayacaktir.Tarimdan sogumus degisik bölgelerimizdeki çiftçilere yeni ve yüksek kazançli bir tarim ürünü temin edilmis olunacaktir.


Tarimdan kaçisin ve sehre göçün bir nebze önüne geçilecek köylü nüfusun yerinde istihdami saglanacaktir.


Gelir dagiliminin bozulmasi ve beslenme yetersizligi de dikkate alindiginda ucuz ve çok yüksek mineral-vitamin kaynagi ürünün düsük gelire sahip köy insaninin eli ile üretilmesi önem arz etmektedir.

Ülkemizin hemen her bölgesinde meyve isleyen isletmelerin bulunmasi ve yurtdisinda da bu meyvenin pazarinin bol olmasi pazarlama sikintisi yasanmayacagini müjdeliyor.

Bunun yaninda üretilecek Rosa Rugosa türü Kusburnunun evde de kolay islemeye elverisli olmasi ve dogrudan aile tüketimine sunulmasi nedeniyle ayri bir pazarlama avantaji sagliyor.

Bitkinin çali formunda olusu tarima çok da elverisli olmayan arazilerde bile yetismesini, atil sahalarin da tarima kazandirilmasini sagliyor.

Ayrica açik alanlarin kalici bitki örtüsü ile kapatilmis olmasi, kusburnunun köklenme kabiliyeti yüksek kök yapisiyla topragi tutmasi, ülkemizin en büyük meselelerinden olan erozyonun önlenmesi bakimindan da fayda sagliyor.

Ayrica kusburnu tariminin bakim ve hasadi bazi diger bitkilerin tarimsal çalismalarinin vakti ile çakismamaktadir. Bu da o bölgelerde kullanilmayan vaktin degerlendirilmesi anlamina geliyor.

Dönüme 300 fidan dikildiginde ocak basina  yilda 6-8 kg meyve alinmasi hesabiyla dönüme 2 tonun üzerinde meyve alinabilmesi söz konusu. Bu miktari da arz-talep dengesinin olusturacagi yüksek fiyatla çarptigimizda hiçbir tarim ürününden elde edemeyecegimiz kadar fazla para kazanmak mümkün. Mesela bu yil Rosa rugosa türü kusburnu meyvesinin kg. 750.000TL.den satin aliyoruz. (Diger fabrikalarin kaç TL.den satin aldigi sorulmali) bu fiyat 2 ton kusburnu ile çarpildiginda bir yilda 1,5 milyar gelir demektir. Bu kadar az emek ve masrafsiz bu kadar gelir getiren baska ürün var mi? Bir dönüm bahçeden bir yilda 1,5 milyar TL. gelir.. Üstelik pazari sürekli arz isteyen bir sektör oldugu için geliri yer yil sürecek bu tür kusburnunu yetistirmek avantajli bir istir.

Fidan Satislari
Rosa rugosa türü kusburnu fidani satiyoruz.

• Fidanlarimiz Rize Tarim Il Müdürlügü tarafindan Tarim Bakanligi Sertifikalidir.
• Ismine dogrudur. Rosa rugosa türü kusburnu fidani olup türünün özelliklerini yansitir açilim olmaz.
• Hastalik ve zararlilardan aridir.
• Özellikleri: Erkenci çesittir, dikildigi yil meyve gösterirler.
• Köklenme kabiliyeti yüksektir. Hemen her tür topraga uyum saglarlar.
• Bodur yapiya sahip, birim alana daha fazla adet dikilebilir ve daha fazla mahsul alinabilir
• Mayistan Kasima kadar sürekli çiçek açip meyve verirler. Yilda 4 defa mahsul alinabilir.
• Meyveleri sürgün uçlarinda ve salkim seklinde oldugu için hasadi kolaydir.
• Meyve iriligi yabanisinin 2 katindan fazladir.
• C vitamini, seker orani  ve meyve ekstrati yabanisinden çok fazla olup fabrikalar daha pahaliya satin alirlar.
• Meyve ortasinda yabanisi kadar tüy-kilçik yoktur.
• Çiçekleri iri, çingene pembesi renkte olup, Yilda en az 6 ay üzerinde gül vardir. Peyzaj düzenlemelerde ve aricilikta kullanilmaya müsait ocak yapisindadir.
• Meyve fidanlari kök sürgünü verirler. Hem bu yolla hem de çelikleme ve daldirma usul ile çogaltilmaya müsait olup, vejetatif kisirlastirmaya maruz birakilmamislardir.
• Fidanlarimiz fidan dikim mevsiminde çiplak, diger zamanlarda tüpte satisa sunulur. 2009 yili için 2 yasindaki fidanlarimizin fiyati: .... TL.dir.
• Fidanlar uygun sekilde ambalajlanip 2 gün sonra adresinizde olacak sekilde kargo ile size teslim edilir. Teslimatta yada sonrasinda söz verdigimizin aksine bir olumsuzlukla karsilasirsaniz sorumluluk bizimdir. Zarariniz tazmin edilir.
• Fidanlardan elde edeceginiz meyveleri alma hususunda da söz veriyoruz. O günkü piyasa fiyatindan istediginiz kadar meyveyi bize satmanizi bekleyecegiz.

Kusburnu Çay Satislari

Rosa rugosa türü kusburnu meyvesinin özenle seçilip C vitamini mümkün oldugunca korunan çayini satiyoruz.

• Tariminda zirai ilaç ve kimyasal gübre kullanilmamistir
• En kaliteli meyveler seçilmis, temizlenmis,özenle hazirlanmis, tam kurutulmustur.
• Nemli yerde saklanmamasi kosuluyla 1 yil sonra bile tazeligini muhafaza eder.
• C vitamini ve aroma bakimindan zengindir.
• 100gr.lik ambalajlarda satisa sunulmustur.
• Satis fiyati:100gr: .... TL.dir.

Kusburnu Çekirdekleri Satisi

• Rosa rugosa türü kusburnu meyvesinin çekirdeklerini satiyoruz.

   
• Laboratuar verilerine göre %6-8 oraninda yag ihtiva eder. Kozmetikte kullanilmak amaciyla yag çikarmaya müsaittir. Bu konuda www.natureloils.cl  adresinden bilgi alinabilir.
• Balik yemi ve kus yemi olarak kullanilmaya müsaittir. Özellikle kuslar için cezbedici tadi vardir ve besleyicidir.

   

• Satilik hem çig çekirdek bulunur, hem de marmelat yapim asamasinda kaynatilan pismis çekirdek.. Kullanim amacina göre istenebilir.

• Ayrica kurutulmus çekirdeklerimiz de vardir.

• Çekirdek fiyatlarimiz:

• Yem için Haslanmis çekirdek  kg. :     .... TL

• Meyden ayiklanmis çig çekirdek  kg. : .... TL

• Kurutulmus kusburnu çekirdegi kg. :  .... TL

 
Kusburnu Meyvesi Aliyoruz
Türkiyenin neresinde olursaniz olun adresimize teslim Rosa rugosa türü kusburnu meyvesi alinir.

• Rosa rugosa türü kusburnu meyvesinin kg.na .... TL pesin para ödenir.
• Meyveler ham veya çürük olmamalidir. Bunun disindaki tüm meyveler alinir.
• Kurutulmus kusburnu meyvesi de alinir. Kuru kusburnunun kg.na .... TL pesin para ödenir.
• Kargo ücreti size aittir.
• Miktar konusunda sinirlama yoktur.
• Üretelim, ürettigimizi degerlendirelim.

Kusburnu Meyvesi Satiyoruz

• Gida yada ecza sektöründe faaliyet gösteren fabrikalara, imalathanelere kusburnu meyvesi temin edilir.
• Tariminda zirai ilaç ve kimyasal gübre kullanilmamistir
• Meyve kalitesini görmek için lütfen numune isteyiniz. Özellikleri için sitemizden bilgi alabilirsiniz.
• Taze kusburnu meyvesini Haziran basindan Kasima kadar  temin edebiliriz.
• Ayrica taze meyveler soklanmaktadir. Kisin da stoklarimiz ölçüsünde ihtiyaçlariniz karsilanir.
• Talebinizden 2 gün sonra meyveler adresinizde.
• Miktar konusunda sinirlama yoktur.
• Kurutulmus kusburnu meyvesi de satiyoruz. Çay için temizlenmis veya sadece kurutulmus kusburnu meyvesi için arayiniz.

• Marmelatlarimizin yapiminda hiçbir kimyasal madde kullanilmamistir. Meyvenin tarim asamasinda da kesinlikle zirai ilaç ve kimyasal gübre kullanilmamistir.
• C vitaminin mümkün oldugunca korunmasi için meyve kesiminden paketlemeye kadar kullanilan tüm malzemelere dikkat edilmistir. Yapilan islemler ve pisirme süresi C vitamini korumak maksadiyla Alman Gida kodeksine uygun sekilde yapilmistir.
• Seker ilavesi %15 oranindadir. Yabani kusburnu marmeladi yapiminda %50 oraninda seker konuldugu hatirlanirsa bizim marmelatlarimiz seker hastalari ve kalori istemeyenler için daha az zararlidir.
• Daha lezzetli ve sagliklidir.
• % 100 kusburnu eti kullanilmis olup baska pulblar katilmamistir.
• Çekirdek ve kilçik temizligine önem verilmis homojen bir marmelat üretilmistir.
• Marmelatlarimiz net 420gr, 820gr. ve 6500gr.lik Cam kavanozlarda ambalajlanmistir. Istege göre de gramaj ve ambalaj malzemesi kullanilir.
• Kavanozlarda ‘Ilk defa siz açiyorsunuz’ banti bulunur.
• Kapagi açilmadikça son kullanma tarihi üretim tarihinden itibaren 1 yildir.

• Serin yerde muhafaza edilmelidir.
• Istediginiz miktarda kusburnu marmeladi temin edilir.
• Rosa rugosa türü kusburnu marmeladimiz sadece lezzeti ile degil  sifa kaynagi olarak da sizi memnun edecektir. Karaciger rahatsizliklari, mide-barsak hastaliklari, hemoroid (basur), kansizlik gibi bir çok hastaliga sifa oldugu hem halkimiz tarafinda pratikte uygulanarak görülmüs, hem de sitemizdeki kaynaklari yazili bilim adamlarinin çalismalari ile tespit edilmistir.
• Rosa rugosa türü kusburnu marmeladimizin fiyati:

Cam kavanoz  Net: 420gr.: .... TL
Cam kavanoz  Net: 820gr.: .... TL

• Ister kahvaltilarinizin vazgeçilmezi yapin, ister sulandirip surubunu için, ister çorbasini yapin; lezzeti ve sifasi ile kusburnu marmeladini çok seveceksiniz.
• Siparisiniz uygun sekilde paketlenip 2 gün sonra adresinizde olacak sekilde kargo ile teslim edilir. Kargo ücreti size aittir.

Baska hiçbir yerde bulamayacaginiz meyve parçali kusburnu reçeli satiyoruz.

• Tariminda kimyasal gübre ve zirai ilaç kullanilmayan Rosa rugosa türü kusburnu meyvesinin çekirdekleri çikarilarak temizlenmis, reçelimiz özenle yapilmistir.
• Püre, pulb kullanilmamis, %100 kusburnu meyve parçalarindandir.
• Seffaf, parlak görüntüsü mükemmel tadi ve saglikli sifali özellikleri ile kusburnu reçeli denemenizi bekliyor.
• C  vitaminin mümkün oldugunca korunmasi için meyve kesiminden paketlemeye kadar kullanilan tüm malzemelere dikkat edilmistir. Yapilan islemler ve pisirme süresi C vitamini korumak maksadiyla Alman Gida kodeksine uygun sekilde yapilmistir.
• Reçellerimiz net 420gr. ve 820gr.lik Cam kavanozlarda ambalajlanmistir. Istege göre de gramaj ve ambalaj malzemesi kullanilir.

• Kavanozlarda ‘Ilk defa siz açiyorsunuz’ banti bulunur.
• Kapagi açilmadikça son kullanma tarihi üretim tarihinden itibaren 1 yildir.
• Serin yerde muhafaza edilmelidir.
• Istediginiz miktarda kusburnu marmeladi temin edilir.

• Rosa rugosa türü kusburnu reçelimizin fiyati:

Cam kavanoz  Net: 420gr.: .... TL
Cam kavanoz  Net: 820gr.: .... TL

• Siparisiniz uygun sekilde paketlenip 2 gssün sonra adresinizde olacak sekilde kargo ile teslim edilir. Kargo ücreti size aittir.

Cengiz Çiftçi  Tel: 0535 440 43 07    [email protected]